Χρήστος Ηλιάδης
τχ. 140-141
Πριν από λίγες εβδομάδες, σε κεντρικό δημοτικό σχολείο της Αθήνας, την ώρα του μαθήματος, ένας δεκάχρονος μαθητής, γιος νεοαφιχθέντων προσφύγων, άπλωσε το μπουφάν του στο πάτωμα και άρχισε να προσεύχεται. Στην αρχή, τόσο οι συμμαθητές όσο και ο δάσκαλός του νόμισαν ότι το παιδί κάτι έπαθε. Στη συνέχεια, όταν αντιλήφθηκαν περί τίνος πρόκειται, το ζήτημα έγινε μείζον, με εμπλοκή ακόμη και του υπουργείου Παιδείας.
Ακόμη και αν το παραπάνω περιστατικό είναι ακραίο και σχετίζεται περισσότερο με την ανάγκη ενός μαθητή να αποσπάσει την προσοχή των γύρω του παρά με την προσπάθειά του να τηρήσει τη θρησκευτική του παράδοση, καθώς η πρακτική αυτή δεν ακολουθείται ούτε καν στη χώρα προέλευσής του, είναι χαρακτηριστικό των νέων προκλήσεων που ήδη καλούνται να αντιμετωπίσουν η ελληνική κοινωνία και Πολιτεία και αφορά την ένταξη ανθρώπων που προέρχονται από διαφορετικά εθνο-πολιτισμικά περιβάλλοντα σε θεσμούς και πρακτικές που είναι δομημένες με μια μονοπολιτισμική και μονοθρησκευτική λογική.
Μετά από σχεδόν τρία χρόνια αποκλειστικής ενασχόλησης με τα ζητήματα διαχείρισης των προσφυγικών μετακινήσεων, η συζήτηση περί ένταξης έχει αρχίσει να εμφανίζεται δειλά στον δημόσιο διάλογο. Από την άνοιξη του 2015, η λεγόμενη «προσφυγική κρίση» απορρόφησε το σύνολο της προσπάθειας της ελληνικής Πολιτείας και των οργανώσεων, και μονοπώλησε τις δημόσιες συζητήσεις. Ακόμη και το αρμόδιο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής μετατράπηκε, στην πράξη, από την ίδρυσή του σε υπουργείο διαχείρισης της κρίσης υποδοχής. Η επεξεργασία ενταξιακών πολιτικών που αφορούν την ενσωμάτωση παλαιών και νέων προσφύγων και μεταναστών θεωρήθηκε δευτερεύουσα.
Η ανάγκη συζήτησης για την ένταξη των μεταναστών στην Ελλάδα γίνεται ακόμη σημαντικότερη αν αναλογιστούμε ότι δεν αποκτήσαμε μεγάλους αριθμούς αλλοδαπών το 2015, αλλά σχεδόν 30 χρόνια πριν, ενώ ήδη από τις αρχές του 2000 υπάρχει ένας αυξημένος αριθμός ανθρώπων που προέρχονται από τη Μέση Ανατολή και τις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής. Έτσι, διαχρονικά, αρκετοί περισσότεροι από μισό εκατομμύριο εγγεγραμμένοι μετανάστες και πρόσφυγες ζουν στην Ελλάδα.
Και όταν όμως γίνονται συζητήσεις, αυτές συνήθως περιορίζονται είτε σε ζητήματα διαχείρισης, όπως τα κριτήρια νομιμοποίησης και νομιμότητας (πόσα χρόνια, πόσα ένσημα, ποιες διαδικασίες κ.λπ), είτε –στην καλύτερη περίπτωση– στη διαδικασία και τις προϋποθέσεις της πολιτογράφησης. Μένουν έτσι συνήθως εκτός όλες οι μη νομικές και μη θεσμικές διαδικασίες που συντελούν στην ένταξη ως πράξη, ως κοινωνική πραγματικότητα. Μένει εκτός ακόμη και η συζήτηση για το τι είναι ένταξη.
[…]
Ο Χρήστος Ηλιάδης είναι πολιτικός επιστήμονας (PhD, Έσσεξ), μεταδιδακτορικός ερευνητής (Πάντειο) και συνεργάτης του Συμβουλίου της Ευρώπης.
