Τχ. 158-159
Γιάννης Σταυρακάκης & Σοφία Γκατζιά
Εισαγωγή
Το όνομα «Δημήτρης Δημητριάδης» ανακαλεί μια ιδιαίτερη και σημαντική στιγμή του νεοελληνικού λόγου. Ανατρεπτικός και καινοτόμος στη θεατρική και πεζογραφική του γραφή, ως δημοσιολόγος παρουσίασε τα τελευταία χρόνια μια εικόνα που ξένισε πολλούς. Πώς μπορούμε να αποτιμήσουμε σήμερα το παράδοξο αυτό; Πώς έχουν λειτουργήσει οι δύο αυτές γραφές του; Πώς διαφοροποιούνται; Τι χαρακτηρίζει την πρώτη ομάδα κειμένων και πώς προκύπτει η δεύτερη; Το κείμενο που ακολουθεί παρακολουθεί την εξέλιξη του έργου του από τις απαρχές του μέχρι και σήμερα, δίνοντας έμφαση σε διαστάσεις που δεν έχουν επαρκώς αναδειχθεί. Θα μπορούσε να λειτουργήσει τόσο ως πρώτη εισαγωγή στο δημιουργικό στίγμα του, όσο και ως ανάδειξη επιμέρους στιγμών και τομών που φαίνεται να το χαρακτηρίζουν.
Η ειδικότερη σκοπιά από την οποία αρθρώνεται το κείμενο που ακολουθεί εδράζεται σε μια συγκεκριμένη εννοιολόγηση του «πολιτικού». Σύμφωνα με μια παραδοσιακή οπτική, οι σχέσεις εξουσίας συναποτελούν ένα ιδιαίτερο πεδίο, το πεδίο της «πολιτικής» που θα πρέπει να γίνεται αντιληπτό ως ξεχωριστό υποσύστημα του κοινωνικού όλου (του ευρύτερου συστήματος). Το υποσύστημα αυτό εμπεριέχει πρωτίστως τους πολιτικούς θεσμούς (κοινοβούλιο, πολιτικά κόμματα, ιδεολογίες, πολιτικό προσωπικό, κ.λπ.) και καθίσταται έτσι διακριτό από άλλα υποσυστήματα της κοινωνικής δομής (οικογενειακό, πολιτισμικό, δικαιϊκό κ.λπ.).
Ήδη, όμως, από την κριτική που ασκεί ο Καρλ Σμιτ, και ανεξάρτητα από το υπόλοιπο έργο του και την προβληματική πολιτική του στάση, γίνεται κατανοητό ότι οι σχέσεις εξουσίας είναι δύσκολο να περιοριστούν στο περιχαρακωμένο υποσύστημα της «πολιτικής». Γιατί; Μα γιατί οποιαδήποτε κοινωνική σχέση (η σχέση των φύλων, μια οικογενειακή σχέση, η σχέση μας με το φυσικό περιβάλλον, μία καλλιτεχνική πρακτική, κ.λπ.) μπορεί κάποια στιγμή να λάβει πολιτικά χαρακτηριστικά και να «πολιτικοποιηθεί», να καταστεί δηλαδή τόπος ενός ανταγωνισμού μεταξύ «φίλων» και «εχθρών». Αυτό έχει γίνει πολλές φορές στην ιστορία και έχει οδηγήσει στη διεύρυνση των ορίων της συμβατικής «πολιτικής» (σήμερα π.χ. υπάρχουν φεμινιστικά και οικολογικά κινήματα που έχουν πολιτικοποιήσει κοινωνικές σχέσεις που προηγουμένως γίνονταν αντιληπτές ως μη-πολιτικές). Επομένως, το «πολιτικό» ενυπάρχει ως δυνατότητα σε όλες τις κοινωνικές σχέσεις.
[…]
Ο Γιάννης Σταυρακάκης είναι καθηγητής ανάλυσης πολιτικού λόγου στο ΑΠΘ. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνεται η μελέτη των σύγχρονων καλλιτεχνικών πρακτικών. Διδάσκει, μεταξύ άλλων, στο διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών «Τέχνη και δημόσια σφαίρα» (ΑΠΘ).
Η Σοφία Γκατζιά είναι απόφοιτη του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΠΘ) και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου πολιτικής θεωρίας από το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών (ΑΠΘ). Εργάζεται ως αναπληρώτρια θεατρολόγος στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.
