Δημήτρης Χριστόπουλος
τχ. 143-144
Μετά την Πρέσπα, τι;
Το διάστημα από τις 13 Ιουνίου 2018 έως τις 25 Ιανουαρίου 2019 ήταν πολύ πυκνός πολιτικός χρόνος για το Μακεδονικό. Πρώτα, η υπογραφή μιας διεθνούς Συμφωνίας που έθετε τέλος σε μια διακρατική διαφορά 27 ετών, και μάλιστα ταυτοτικού χαρακτήρα. Η Συμφωνία προέβλεπε έναν εξαιρετικά σφιχτό και ριψοκίνδυνο οδικό χάρτη: δημοψήφισμα και συνταγματική αλλαγή στη Βόρεια Μακεδονία και κατόπιν κύρωση της Συμφωνίας και του Πρωτοκόλλου Ένταξης στο ΝΑΤΟ από την Ελλάδα. Με βάση τους συνήθεις χρόνους άσκησης εξωτερικής πολιτικής για τη χώρα μας, συζητάμε για ταχύτητες φωτός!
Κι όμως έγινε!
Η Συμφωνία των Πρεσπών είναι ένα διττό –διπλωματικό και πολιτικό– επίτευγμα. Στο διπλωματικό πεδίο, μια χώρα αλλάζει, έναντι όλων, τη συνταγματική της ονομασία κατόπιν διαπραγματεύσεων με μια άλλη σε καιρό ειρήνης. Αυτό είναι πρωτοφανές στην ιστορία των διεθνών σχέσεων χωρίς να προηγηθεί πόλεμος. Η Συμφωνία των Πρεσπών είναι, επίσης, ένα πολιτικό επίτευγμα στο εσωτερικό. Είναι η πρώτη φορά που μια ελληνική κυβέρνηση καταφέρνει και στέκεται με σθένος ενάντια στην τοξική κρούστα του ελληνικού εθνικισμού που απενοχοποιήθηκε με το Μακεδονικό στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και με την υπόθεση των ταυτοτήτων το 2000, στη συνέχεια.
Ωστόσο, το ότι η Συμφωνία των Πρεσπών αποτελεί επίτευγμα δεν σημαίνει ότι το όλον ζήτημα λήγει με την κύρωσή της. Πλέον, ένα νέο κεφάλαιο ανοίγει, κι αυτό δεν είναι άλλο από την οικοδόμηση εμπιστοσύνης με τη Βόρεια Μακεδονία σε όλα τα πεδία που δηλητηριάστηκαν τόσα χρόνια εξαιτίας του εθνικισμού ένθεν κακείθεν των συνόρων. Το πεδίο της ιδεολογικής διαμάχης ανοίγει πια διάπλατο μπροστά μας. Αν ο αγώνας δεν δοθεί, θα χαθεί στα σίγουρα. Αν δοθεί σωστά, ο συσχετισμός θα αλλάξει προς το καλύτερο.
Η επόμενη μέρα της Πρέσπας γεμίζει ανακούφιση, αλλά θέλει δουλειά. Η δουλειά αυτή είχε ξεκινήσει πριν από την υπογραφή της Πρέσπας. Τον Απρίλιο του 2018 κυκλοφόρησε το βιβλίο που γράψαμε με τον Κωστή Καρπόζηλο, 10+1 Ερωτήσεις & Απαντήσεις για το Μακεδονικό (Αθήνα, εκδόσεις Πόλις), ένα μικρό πόνημα που είχε σκοπό να μπορέσει να αποδομήσει τους κυρίαρχους μύθους που έχουν στοιχειώσει την ελληνική κοινή γνώμη με αφορμή το ζήτημα της ονομασίας της γειτονικής χώρας.
Όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο, τηλεφώνησα σε έναν συνάδελφο στο Πανεπιστήμιο, με τον οποίο έχουμε σχέσεις αμοιβαίου σεβασμού μέσα στη διαφωνία μας, και του ζήτησα να γράψει κάτι, χωρίς να φείδεται φυσικά να εκφράσει τις διαφωνίες του στο βιβλίο. Ο συνάδελφος μού είπε ευγενικά πως δεν θα γράψει, διότι «ούτε έπαινο θέλει να γράψει, ούτε λίβελο μπορεί». Εν ολίγοις, ο άνθρωπος έκρινε ότι δεν μπορούσε να κάνει μια έντιμη κριτική στο βιβλίο, διότι δεν ήθελε να μιλήσει δημοσίως για τις όποιες αρετές του, τις οποίες ιδιωτικά μού αναγνώρισε, μολονότι ήξερε ότι δεν είχα την παραμικρή αξίωση να γράψει έπαινο.
[…]
Ο Δημήτρης Χριστόπουλος είναι καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.