Ευγενία Σηφάκη
τχ. 138-139
Η παρούσα εργασία εστιάζει σε ένα ώριμο ποίημα του Καβάφη, τον δραματικό μονόλογο «Συμεών» (1917), και επιχειρεί να εμβαθύνει στη σχέση του με τον εμβληματικό δραματικό μονόλογο του Alfred Tennyson, «Άγιος Συμεών ο Στυλίτης» («St. Simeon Stylites»), από τους πρώτους βικτωριανούς μονολόγους και κείμενο καμπής στην ιστορία της αγγλικής ποίησης. Πιο συγκεκριμένα, η εργασία φιλοδοξεί, όχι μόνο να αναγνώσει κριτικά και συγκριτικά τα δύο ποιητικά κείμενα, του Tennyson και του Καβάφη, αλλά να αποτελέσει συμβολή στη μελέτη της σχέσης του δεύτερου με το είδος του βικτωριανού δραματικού μονολόγου γενικά. Εστιάζει ειδικότερα στον τρόπο με τον οποίο τα δύο κείμενα συγκροτούν, διά του λόγου, το υποκείμενο της ποιητικής εκφοράς, τον λεγόμενο «ομιλητή» του μονολόγου, που ορισμένοι κριτικοί αποκαλούν «μονολογιστή». Τα υπό μελέτη κείμενα αναφέρονται, βεβαίως, στον Άγιο Συμεών τον Στυλίτη τον Πρεσβύτερο και στη δράση του κατά τον 5ο αιώνα στη Συρία. Συνεπώς, οι τίτλοι τους προοιωνίζουν την πραγμάτευση ενός κεφαλαίου στην ιστορία της υστερορωμαϊκής ή πρωτοβυζαντινής περιόδου· ωστόσο, πρόκειται εξίσου για ποιήματα ποιητικής, που πραγματεύονται το ζήτημα της ποίησης, της διαμόρφωσης του ποιητικού υποκειμένου και της καλλιτεχνικής δημιουργίας εν γένει.
Ο Συμεών ο Πρεσβύτερος, ως εξέχων «άγιος άνδρας» («holy man»), ένας από τους πολλούς που δέσποζαν στη Συρία της υστερορωμαϊκής περιόδου, αποτελεί, όπως έχει δείξει ο Peter Brown, ένα συναρπαστικό κεφάλαιο της θρησκευτικής και κοινωνικής ιστορίας, πρόσωπο με αξιοσημείωτη εξουσία – μάλιστα, υπήρξε βασικός παράγων στη διαπραγμάτευση θρησκευτικών και, κατά συνέπεια, πολιτικών αλλαγών στην εποχή του. Ήταν ο πρώτος από τους λεγόμενους στυλίτες, δηλαδή τους μοναχούς που ασκήτευαν με ακραία οδυνηρό αλλά και εντυπωσιακά θεατρικό τρόπο, μένοντας διαρκώς πάνω σε μια μικρή πλατφόρμα, τοποθετημένη στην κορυφή μιας κολόνας, ασφυκτικά περιορισμένοι και εκτεθειμένοι στα φυσικά φαινόμενα. Ωστόσο, το καθημερινό πρόγραμμα του Συμεώνος ήταν έτσι οργανωμένο, ώστε να βρίσκεται σε επικοινωνία με πλήθος προσκυνητών και άλλων επισκεπτών στη βάση του στύλου: καθημερινά επαναλάμβανε συγκεκριμένα τελετουργικά, κήρυττε και προσηλύτιζε σε τακτά διαλείμματα ανάμεσα στις προσευχές και τις μετάνοιές του, έκανε «θαύματα», δεχόταν ερωτήματα κι έδινε συμβουλές, αλλά επίσης συμβίβαζε διαφορές ανάμεσα σε άτομα ή αντιμαχόμενες ομάδες, δίκαζε, διαμεσολαβούσε ανάμεσα στους γαιοκτήμονες και τους αγρότες – φαίνεται, μάλιστα, ότι γενικά υποστήριζε τους αγρότες και τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις.
[…]
H Ευγενία Σηφάκη διδάσκει Θεωρία και Κριτική της Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
