ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑ ΔΙΚΤΥΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΠΟΥ ΖΟΥΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Λόης Λαμπριανίδης
τχ. 134-135
- Η σημασία της «διαρροής επιστημόνων»
Εισαγωγικό σημείωμα
Σήμερα αναγνωρίζεται ευρύτατα η μεγάλη σημασία του ανθρώπινου κεφαλαίου για την ανάπτυξη των χωρών. Το ενδιαφέρον των οικονομολόγων για το ανθρώπινο κεφάλαιο αναθερμάνθηκε κατά τη δεκαετία του ’50, μετά την αναγνώριση, από σημαντικούς οικονομολόγους, του γεγονότος ότι τα μοντέλα των θεωριών ανάπτυξης δεν μπορούσαν να ερμηνεύσουν περισσότερο από το μισό της αύξησης της παραγωγικότητας των σύγχρονων οικονομιών (γνωστή και ως «παράδοξο του Solow»). Μάλιστα, οι δύο τελευταίες δεκαετίες χαρακτηρίστηκαν από την ευρεία αναγνώριση της σημασίας της γνώσης, της καινοτομίας και του ανθρώπινου δυναμικού στην οικονομική ανάπτυξη, ιδίως όσον αφορά τις οικονομίες των αναπτυγμένων χωρών.
Επίσης, οι προσεγγίσεις των συστημάτων καινοτομίας ανέδειξαν μια σημαντική διάκριση της γνώσης, διαχωρίζοντάς την στο κωδικοποιημένο σκέλος της (αυτό δηλαδή που μπορεί να καταγραφεί και να αποτυπωθεί με κάποιο τρόπο, π.χ. σε βιβλία και βάσεις δεδομένων) και στο άρρητο, αυτό δηλαδή που δεν είναι δυνατόν να κωδικοποιηθεί αλλά παραμένει ενσωματωμένο σε ανθρώπους. Η διάκριση αυτή έχει πολύ μεγάλη σημασία για τον ρόλο του ανθρώπινου δυναμικού στην αναπτυξιακή δυναμική χωρών και περιφερειών, με δεδομένο ότι η άρρητη μορφή γνώσης έχει πιο περιορισμένη γεωγραφική κινητικότητα και μεταδίδεται μέσω επαφών, οργανωμένων ή άτυπων. Συχνά μάλιστα, η μετάδοσή της προϋποθέτει την ύπαρξη παραγόντων που σχετίζονται με το κοινωνικό κεφάλαιο (social capital), όπως είναι οι σχέσεις εμπιστοσύνης και αμοιβαιότητας, ενώ σημαντικό στοιχείο αποτελεί και η ύπαρξη της αντίστοιχης (επιστημονικής) κοινότητας.
Μάλιστα, ακόμα και στην εποχή του e-mail, του skype και του dropbox, ένα μεγάλο μέρος της μεταφοράς γνώσης συνεχίζει να στηρίζεται στην άμεση και ενίοτε ενσώματη ανθρώπινη επικοινωνία. Πολλές από τις δεξιότητες που απαιτούνται σε καινοτομίες και επιστημονικά επιτεύγματα, ιδίως όσα σχετίζονται με πειραματικές διατάξεις, πρακτικές εφαρμογές και χρήση οργάνων, αλλά και όχι μόνο αυτές, είναι συχνά δύσκολο να τις μεταδώσει κανείς μέσω ενός conference call ή απλώς διαβάζοντας μια αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ή ένα επιστημονικό περιοδικό. Οι πολλαπλές πρακτικές, ως συστατικό στοιχείο της επιστημονικής και τεχνολογικής καθημερινότητας, εξαρτώνται, σε ένα μεγάλο βαθμό, πό την άρρητη γνώση.
[…]
Ο Λόης Λαμπριανίδης είναι καθηγητής οικονομικής γεωγραφίας στο ΠΑΜΑΚ και Γενικός Γραμματέας Επενδύσεων στο Υπουργείο Οικονομίας.
Comment