Κατερίνα Λαμπρινού / Γιάννης Μπαλαμπανίδης
τχ. 130-131
Το περασμένο καλοκαίρι, κάτι παραπάνω από έναν χρόνο μετά από τον θάνατο του Κώστα Φιλίνη, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Θεμέλιο, σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (AΣΚΙ) και το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, ο τόμος Κώστας Φιλίνης. Ένας διανοούμενος της δράσης, τον οποίο συνεπιμελήθηκαν ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης, η Κατερίνα Λαμπρινού, ο Γιάννης Μπαλαμπανίδης και ο Τάσος Τρίκκας. Ως φόρος τιμής σε έναν άνθρωπο που διένυσε τη μακρά ζωή του «ανάμεσα στον θεωρητικό στοχασμό και την πολιτική πράξη», όπως σημειώνει ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης στον Πρόλογό του, σε έναν «οργανικό διανοούμενο» κατά τον Τάσο Τρίκκα, αλλά και σε ένα μάχιμο στέλεχος της κομμουνιστικής και ανανεωτικής αριστεράς, ο τόμος συγκεντρώνει κείμενα του Κώστα Φιλίνη από τα χρόνια της ΕΠΟΝ μέχρι τις αρχές του αιώνα μας και το αίτημα για τον εκδημοκρατισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα Σύγχρονα Θέματα, στα οποία μάλιστα είχαν δημοσιευθεί δύο από τα κείμενα του Φιλίνη που ανθολογούνται, αναδημοσιεύουν εδώ ένα απόσπασμα από την «Εισαγωγή» στον τόμο, που έγραψαν η Κατερίνα Λαμπρινού και ο Γιάννης Μπαλαμπανίδης.
Η πορεία της ελληνικής αριστεράς, ιδιαίτερα τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, αποτελεί από κάποιες απόψεις μια εθνική ιδιαιτερότητα μέσα στην ευρωπαϊκή εμπειρία. Ο εμφύλιος, η ήττα, η απαγόρευση του ΚΚΕ, η παρανομία, οι εξορίες και οι φυλακίσεις, παραπέμπουν μάλλον στη μεσοπολεμική φάση του κομμουνιστικού κινήματος στη δυτική Ευρώπη. Στις συνθήκες της πλήρους δημοκρατίας, στη Μεταπολίτευση πια, η αριστερά και οι έλληνες αριστεροί ξαναπιάνουν παλιότερα νήματα, την κληρονομιά της ΕΔΑ αλλά και το υπαρξιακό ρήγμα της διάσπασης του 1968, για να συγχρονιστούν και πάλι με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα και δη με ορισμένες από τις πιο πρωτοποριακές όψεις της. Μέσα σε αυτό το ιστορικά παράδοξο πλαίσιο, υφάνθηκαν σαν νήματα οι διαδρομές, οι βιογραφίες των ελλήνων αριστερών, μέσα σε μια δύσκολη, αντιφατική, συχνά «μυστική» ταυτότητα, η οποία εμπεριείχε τις τυπικές ταυτότητες που αναπτύχθηκαν στους κόλπους του κομμουνιστικού κινήματος σε κάθε χώρα, αλλά και παρεκκλίσεις, ανορθόδοξες περιπτώσεις, έκκεντρες πορείες.
Αν υπάρχει ένας βασικός λόγος που οδήγησε στην έκδοση του ανά χείρας τόμου, πέραν του φόρου τιμής σε μια εμβληματική προσωπικότητα της ελληνικής κομμουνιστικής και ανανεωτικής αριστεράς, είναι ακριβώς ότι ο Κώστας Φιλίνης είναι μια από εκείνες τις σπάνιες περιπτώσεις ανθρώπων που στη διαδρομή του βίου τους, πολιτικού και πνευματικού, μπορεί κανείς να διαβάσει την πορεία μιας ολόκληρης εποχής.
Η Κατερίνα Λαμπρινού και ο Γιάννης Μπαλαμπανίδης είναι πολιτικοί επιστήμονες.
