Διονύσης Καψάλης
τχ. 134-135
«I have a theory, but it hardly does», (Robert Frost)
Ὅπως ἀσφαλῶς θὰ καταλάβατε, ὁ τίτλος ποὺ ἔδωσα στὴν ἀποψινὴ ἐπικοινωνία μας ἦταν μιὰ αὐθόρμητη, παιγνιώδης, ἴσως καὶ λίγο προκλητικὴ ἀπόκριση στὸν γενικὸ τίτλο τῶν σεμιναρίων αὐτῶν, ποὺ ἡ πατρότητά του, ὅπως πληροφορήθηκα, ἀνήκει στὸν Τάκη Καγιαλή: «Ἡ θεωρία μετὰ τὴ θεωρία». Ἦταν μᾶλλον ἕνας τρόπος (ὑπάρχουν περισσότεροι καὶ προσφορότεροι) νὰ ἐκφράσω τὴν κάπως ἄβολη καὶ ἀμήχανη θέση μου σ᾽ αὐτὸ τὸ γενικότερο σχῆμα καὶ νὰ σᾶς προϊδεάσω, στὴν καλύτερη περίπτωση, γιὰ τὴ στάση μου, ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ συνοψιστεῖ στὴν ἀκόλουθη πρόταση: «τὸ τελευταῖο πράγμα ποὺ μ᾽ ἐνδιαφέρει εἶναι ἡ θεωρία τῆς λογοτεχνίας». Μαχητικὴ διατύπωση, ὁμολογουμένως, περισσότερο κατηγορηματικὴ ἀπ᾽ ὅ,τι ἁρμόζει στὴν περίσταση. Γιὰ μένα τὸν ἴδιο μιὰ τόσο δριμεία ἀπαξίωση εἶναι ἤδη ἀνατρεπτική, μιὰ καὶ ἔχω ἀφιερώσει ἀρκετὰ χρόνια τῆς ζωῆς μου μελετώντας θεωρητικὰ κείμενα καὶ ὑπερασπίζοντας τὴ νομιμότητα καὶ τὴ σημασία τοῦ κλάδου (ἢ τῆς μάθησης) ποὺ ὀνομάζεται (ἢ ὀνομαζόταν) θεωρία τῆς λογοτεχνίας. Ἐξακολουθῶ, βεβαίως, νὰ διαβάζω τέτοια «θεωρητικὰ» κείμενα καὶ νὰ διδάσκομαι, ὅσο μπορῶ, ἀπὸ αὐτά. Ἀλλὰ ἡ νομιμότητα, τὸ καθεστὼς καὶ κυρίως ἡ τροπὴ ποὺ πῆρε ἡ μάθηση ὡς αὐτόνομος διδακτικὸς κλάδος πιστεύω ὅτι δὲν μποροῦν πλέον νὰ ἀξιώνουν τὴν αὐτονόητη ὑποστήριξή μας. Δὲν θέλω σὲ καμιὰ περίπτωση νὰ ἐκτραπῶ σὲ ἀσκήσεις πνευματικῆς αὐτοβιογραφίας. Ἡ προσωπική μου ἐμπλοκὴ στὸ θέμα ἐλάχιστα ἐνδιαφέρει, ἂν ἐνδιαφέρει καθόλου˙ καὶ αὐτὸ ἀκόμη τὸ «ἐλάχιστα» ἰσχύει μόνο ἐὰν βρεθεῖ νὰ περιέχει στοιχεῖα συζητήσιμα στὰ σημερινά, ἐντελῶς διαφορετικά, συμφραζόμενα. Σὲ κάθε περίπτωση, προέχει νὰ δοῦμε –προέχει νὰ δῶ πρῶτος ἐγὼ– καταρχάς: σὲ ποιοὺς λόγους ὀφείλεται ἡ ἀρνητικὴ αὐτὴ στάση, καὶ κατόπιν: ἐὰν οἱ λόγοι αὐτοί, ἢ κάποιοι ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς λόγους, μπορεῖ ἢ πρέπει νὰ γίνουν ἀντικείμενο συζήτησης καὶ προβληματισμοῦ.
[…]
Ο Διονύσης Καψάλης είναι διευθυντής του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ). Έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τις λογοτεχνικές μεταφράσεις.
