Ιούλιος-Δεκέμβριος 2013
Το νέο τεύχος του περιοδικού Σύγχρονα Θέματα φιλοξενεί ένα αφιέρωμα στον «Καβάφη του Τσίρκα» που επιμελούνται οι Γιάννης Παπαθεοδώρου και Μίλτος Πεχλιβάνος. Το αφιέρωμα συμπληρώνεται με εικόνες από σπάνια άλμπουμ φωτογραφιών, με την κατεστραμμένη από τον βομβαρδισμό των Εγγλέζων Αλεξάνδρεια, αρχεία που ο ίδιος ο Τσίρκας εμπιστεύτηκε στη Βουβούλα Σκούρα, καλλιτεχνική διευθύντρια του περιοδικού, και που ήταν το αρχικό έναυσμα για το τεύχος.
Το αφιέρωμα ανοίγουν οι Χρύσα Προκοπάκη και Δημήτρης Αγγελής φυλλομετρώντας τα καβαφικά ημερολόγια του Τσίρκα, αποσπάσματα των οποίων δημοσιεύονται για πρώτη φορά εδώ. Ο Γιάννης Παπαθεοδώρου και ο Μίλτος Πεχλιβάνος ανιχνεύουν τον πολιτικό Καβάφη μέσα και από την ανέκδοτη επιστολογραφία του Τσίρκα με τον Μ.Μ. Παπαϊωάννου, ο Χρήστος Χατζηιωσήφ αναζητά τη χαμένη εθνική αστική τάξη στην Αλεξάνδρεια και ο Αλέξανδρος Καζαμίας εξερευνά την ιστορία της αποικιακής Αλεξάνδρειας στον Καβάφη του Τσίρκα. Στην ενότητα «Στις πολιτείες της γραφής», η Μαρία Ιατρού εντοπίζει καβαφικές αναφορές στις Ακυβέρνητες Πολιτείες, ο Ούλριχ Μένινγκ γράφει για τη χρήση της διακειμενικότητας στις Ακυβέρνητες Πολιτείες μέσα από το πρόσωπο του δρ. Ρόμπερτ Ρίτσαρντς, ενώ η Μαρία Τοπάλη δοκιμάζει την «οξφορδιανή γραβάτα» του Τσίρκα μέσω Καβάφη.
Όπως γράφουν οι επιμελητές στο προλογικό τους σημείωμα, «επιλέξαμε μια διαφορετική συμμετοχή στο “έτος Καβάφη”, μέσα από την επίσκεψη ενός ερμηνευτικού σχήματος που επηρέασε σημαντικά τις καβαφικές σπουδές από τη δεκαετία του ’60 ώς τις μέρες μας. Το γνωρίζουμε καλά· περισσότερο από κάθε άλλο κείμενο της καβαφικής κριτικής στη δεκαετία του ’60, ο “Καβάφης του Τσίρκα” διαβάστηκε πολιτικά, ενταγμένος κυρίως στις συγκρούσεις της ελληνικής Αριστεράς. Το ίδιο έγινε και με τις Ακυβέρνητες Πολιτείες. Σήμερα, που στον γεωπολιτικό χάρτη η “αραβική άνοιξη” εναλλάσσεται με το χαμηλό βαρομετρικό των αυταρχικών καθεστώτων και η συνθήκη της αποικιοκρατίας του 20ού αιώνα έχει παραχωρήσει οριστικά της θέση της στην εύφλεκτη Μεσόγειο των μετα-αποικιακών φονταμενταλισμών, το κριτικό έργο του καϊρινού Τσίρκα για τον αλεξανδρινό Καβάφη μπορεί να ξαναδιαβαστεί μέσα στα νέα συμφραζόμενα του καιρού μας […] Οι καρποί αυτής της αρχειακής έρευνας διασταυρώνονται με άλλες εξαιρετικά σημαντικές και ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις που, με αφετηρία τον Καβάφη, εκβάλλουν σε ευρύτερα ζητήματα: στην ιστοριογραφική εκδοχή του παροικιακού ελληνισμού, στις περιστάσεις και καταστάσεις της δημιουργικής φαντασίας, στην ιστορία της κριτικής ως πρακτικής λόγου και ως συστήματος σκέψης».
Στο επόμενο μέρος του νέου τεύχους, ανάμεσα στα «Άρθρα και Μελέτες», βρίσκουμε μια ανάλυση των υφιστάμενων προτάσεων αλλά και μια νέα εναλλακτική για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, από τον Γιώργο Ιωαννίδη, τη μελέτη της Ελένης Παπαγαρουφάλη για την κατασκευή του εαυτού μέσα από το βιογραφικό σημείωμα, καθώς και τη συμβολή της Έφης Κάννερ σχετικά με τις έμφυλες διαστάσεις της πολιτικής συμμετοχής στην Τουρκία. Η Φωτεινή Βάκη γράφει για τη βαρβαρότητα ως «τελετουργικό του πολιτισμού» στον Αντόρνο, ο Ευτύχης Πυροβολάκης αναρωτιέται εάν υπάρχει «ασυγχώρητο» στον Ντεριντά, ο Κωνσταντίνος Κουσαξίδης εξερευνά τη συλλογική συνείδηση των Κιζδερβενιωτών της Παιονίας και η Ελένη Τραγέα γράφει για τη μορφή του βρυκόλακα στις σύγχρονες τηλεοπτικές σειρές.
Τέλος, στη στήλη «Βιβλιοκρισίες»ς, η Βίκυ Καραφουλίδου παρουσιάζει το βιβλίο του Γ. Κουμπουρλή για τις ιστοριογραφικές οφειλές του Σπ. Ζαμπέλιου και του Κ. Παπαρρηγόπουλου, ο Θάνος Λίποβατς σχολιάζει τον συλλογικό τόμο Εμφύλιος: πολιτισμικό τραύμα, ενώ η Στεφανία Βουβούσιρα γράφει για το βιβλίο Άγ(ρ)ια παιδιά: οριοθετήσεις της «παιδικής ηλικίας» στον λόγο, των Γ. Πεχτελίδη και Υβ. Κοσμά. Ακόμη, η Βίβιαν Σπυροπούλου παρουσιάζει τη μελέτη των Κ. Ελευθερίου και Χρ. Τάσση για την άνοδο και την πτώση του ΠΑΣΟΚ, η Δάφνη Βουδούρη τη μελέτη της Μαριλένας Αλιβιζάτου Intangible Heritage and the Museum, η Ελεάνα Γιαλούρη τον επιμελημένο από την Ελπίδα Ρίκου τόμο Ανθρωπολογία και σύγχρονη τέχνη, ενώ ο Μάρκος Τσέτσος και ο Γιώργος Ζερβός γράφουν για την ελληνική μετάφραση της Φιλοσοφίας της νέας μουσικής του Τεοντόρ Αντόρνο.
